Pomnik Bohaterów Getta – pomnik w Warszawie poświęcony mieszkańcom getta warszawskiego, wzniesiony na miejscu pierwszego starcia bojowników żydowskich z hitlerowcami w czasie powstania w getcie w 1943. Miało to miejsce na placu pomiędzy obecnymi ulicami Anielewicza, Karmelicką, Lewartowskiego i Zamenhofa.
Przed wojną na środku obecnego placu znajdowały się zabudowania Koszar Artylerii Konnej, tzw. koszary wołyńskie, zbudowane w latach 1784–1788. Od zaborów do czasów II wojny światowej mieściło się tam więzienie wojskowe. W czasie wojny w tym budynku (adres ul. Zamenhofa 19) swoją drugą i ostatnią siedzibę miał Judenrat warszawskiego getta.
Decyzję o budowie pomnika podjął Centralny Komitet Żydów w Polsce, mający wówczas swoją siedzibę w Lublinie. W 1946 zwrócono się do inż. Leona Suzina z prośbą o wykonanie projektu architektonicznego. 16 kwietnia 1946 odsłonięto pierwszy pomnik.
Była to tablica w kształcie koła, na której wycięty był liść palmowy – symbol męczeństwa – oraz hebrajska litera „bet” czyli „B”. Litera „B” jest od słowa berejszys w języku jidisz, a bereszit w języku hebrajskim. Jest to pierwsze słowo Księgi Rodzaju, najważniejszej księgi judaizmu. Oprócz wyżej wymienionych symboli na pomniku umieszczono także napis w językach polskim, hebrajskim i jidysz: "Tym, którzy polegli w bezprzykładnej bohaterskiej walce o Godność i Wolność narodu żydowskiego, o Wolną Polskę, o wyzwolenie człowieka – Żydzi Polscy". Tablicę otacza kamienne obrzeże z czerwonego piaskowca. Kolor kamienia i wysypane wokół fragmenty cegieł symbolizowały krew przelaną w walce. Bardzo szybko podjęto decyzję o budowie w pobliżu drugiego pomnika.
W lipcu 1946 utworzono Komisję Budowy Pomnika, w skład której weszli: Adolf Berman, Icchak Cukierman i Bernard Falk. Wykonanie projektu zlecono rzeźbiarzowi Natanowi Rappaportowi. Prace rozpoczęto w 1947. Budowę prowadziła firma budowlana Mariana Pliszczyńskiego. Firma "inż J. Fedorowicz" wykonała prace kamieniarskie, a odlewem rzeźby zajęła się paryska gisernia Eugene Didiera.
Odsłonięcie nastąpiło 19 kwietnia 1948, w piątą rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Wybudowano go za pieniądze pochodzące ze składek organizacji żydowskich.
Pomnik ma 11 metrów wysokości. To bryła umieszczona we wschodniej części placu, obejmująca rzeźbę i płaskorzeźbę, cokół i stylizowane menory. Od strony zachodniej widać spiżową rzeźbę mężczyzn, kobiet i dzieci zatytułowaną "Walka". Symbolizuje ona bohaterski zryw powstańców. Postacie trzymają w dłoniach butelki z benzyną, pistolety i granaty. Kamienna płaskorzeźba od strony wschodniej ukazuje cierpienia i męczeństwo kobiet, niewinnych dzieci i starców. Nosi ona tytuł "Pochód na zagładę". Na tej płaskorzeźbie, w prawym górnym narożu widoczne są charakterystyczne niemieckie hełmy, symbolizujące sprawców zbrodni na Żydach.
Kamienną płytę przed pomnikiem zdobią dwie menory wykonane z brązu. Na pomniku jest także napis w języku polskim, jidysz i hebrajskim: "Naród żydowski swym bojownikom i męczennikom".
Pomnik obłożony jest płytami z grubo szlifowanego labradorytu, pochodzącego ze szwedzkich kamieniołomów w Hunnebostrand. Kamień zamówił tam minister gospodarki III Rzeszy Albert Speer w 1942, jako materiał pod przyszłe pomniki zwycięstwa Hitlera.
Pomnik znalazł się w mediach całego świata w grudniu 1970, kiedy to kanclerz RFN Willy Brandt po złożeniu wieńca ukląkł na schodach pomnika, by wyrazić żal za zbrodnie popełnione w imieniu narodu niemieckiego na narodzie żydowskim. Wydarzenie to upamiętnia niewielki monument znajdujący się na skwerze Willy Brandta u zbiegu ulic Karmelickiej i Lewartowskiego.
Obecnie naprzeciwko pomnika trwa budowa gmachu Muzeum Historii Żydów Polskich według projektu fińskiego architekta Rainera Mahlamäkiego.
Przed wojną na środku obecnego placu znajdowały się zabudowania Koszar Artylerii Konnej, tzw. koszary wołyńskie, zbudowane w latach 1784–1788. Od zaborów do czasów II wojny światowej mieściło się tam więzienie wojskowe. W czasie wojny w tym budynku (adres ul. Zamenhofa 19) swoją drugą i ostatnią siedzibę miał Judenrat warszawskiego getta.
Decyzję o budowie pomnika podjął Centralny Komitet Żydów w Polsce, mający wówczas swoją siedzibę w Lublinie. W 1946 zwrócono się do inż. Leona Suzina z prośbą o wykonanie projektu architektonicznego. 16 kwietnia 1946 odsłonięto pierwszy pomnik.
Była to tablica w kształcie koła, na której wycięty był liść palmowy – symbol męczeństwa – oraz hebrajska litera „bet” czyli „B”. Litera „B” jest od słowa berejszys w języku jidisz, a bereszit w języku hebrajskim. Jest to pierwsze słowo Księgi Rodzaju, najważniejszej księgi judaizmu. Oprócz wyżej wymienionych symboli na pomniku umieszczono także napis w językach polskim, hebrajskim i jidysz: "Tym, którzy polegli w bezprzykładnej bohaterskiej walce o Godność i Wolność narodu żydowskiego, o Wolną Polskę, o wyzwolenie człowieka – Żydzi Polscy". Tablicę otacza kamienne obrzeże z czerwonego piaskowca. Kolor kamienia i wysypane wokół fragmenty cegieł symbolizowały krew przelaną w walce. Bardzo szybko podjęto decyzję o budowie w pobliżu drugiego pomnika.
W lipcu 1946 utworzono Komisję Budowy Pomnika, w skład której weszli: Adolf Berman, Icchak Cukierman i Bernard Falk. Wykonanie projektu zlecono rzeźbiarzowi Natanowi Rappaportowi. Prace rozpoczęto w 1947. Budowę prowadziła firma budowlana Mariana Pliszczyńskiego. Firma "inż J. Fedorowicz" wykonała prace kamieniarskie, a odlewem rzeźby zajęła się paryska gisernia Eugene Didiera.
Odsłonięcie nastąpiło 19 kwietnia 1948, w piątą rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Wybudowano go za pieniądze pochodzące ze składek organizacji żydowskich.
Pomnik ma 11 metrów wysokości. To bryła umieszczona we wschodniej części placu, obejmująca rzeźbę i płaskorzeźbę, cokół i stylizowane menory. Od strony zachodniej widać spiżową rzeźbę mężczyzn, kobiet i dzieci zatytułowaną "Walka". Symbolizuje ona bohaterski zryw powstańców. Postacie trzymają w dłoniach butelki z benzyną, pistolety i granaty. Kamienna płaskorzeźba od strony wschodniej ukazuje cierpienia i męczeństwo kobiet, niewinnych dzieci i starców. Nosi ona tytuł "Pochód na zagładę". Na tej płaskorzeźbie, w prawym górnym narożu widoczne są charakterystyczne niemieckie hełmy, symbolizujące sprawców zbrodni na Żydach.
Kamienną płytę przed pomnikiem zdobią dwie menory wykonane z brązu. Na pomniku jest także napis w języku polskim, jidysz i hebrajskim: "Naród żydowski swym bojownikom i męczennikom".
Pomnik obłożony jest płytami z grubo szlifowanego labradorytu, pochodzącego ze szwedzkich kamieniołomów w Hunnebostrand. Kamień zamówił tam minister gospodarki III Rzeszy Albert Speer w 1942, jako materiał pod przyszłe pomniki zwycięstwa Hitlera.
Pomnik znalazł się w mediach całego świata w grudniu 1970, kiedy to kanclerz RFN Willy Brandt po złożeniu wieńca ukląkł na schodach pomnika, by wyrazić żal za zbrodnie popełnione w imieniu narodu niemieckiego na narodzie żydowskim. Wydarzenie to upamiętnia niewielki monument znajdujący się na skwerze Willy Brandta u zbiegu ulic Karmelickiej i Lewartowskiego.
Obecnie naprzeciwko pomnika trwa budowa gmachu Muzeum Historii Żydów Polskich według projektu fińskiego architekta Rainera Mahlamäkiego.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz