wtorek, 12 kwietnia 2022

Pomnik Jana Zachwatowicza


Pomnik Jana Zachwatowicza – monument znajdujący się przy międzymurzu Piotra Biegańskiego obok placu Zamkowego na Starym Mieście w Warszawie. Pomnik upamiętnia architekta, historyka architektury i konserwatora zabytków prof. Jana Zachwatowicza, który po 1945 roku pełnił funkcję kierownika Biura Odbudowy Stolicy, a następnie Generalnego Konserwatora Zabytków.

Inicjatorem budowy pomnika było Towarzystwo Przyjaciół Warszawy, które pierwsze starania w tym kierunku podjęło w 2017. 8 grudnia 2020, Rada Warszawy przyjęła uchwałę w sprawie wzniesienia pomnika Jana Zachwatowicza przy placu Zamkowym. Za realizację prac odpowiadał śródmiejski Zarząd Terenów Publicznych. Pomnik usytuowany jest przy placu Zamkowym, u wylotu tzw. międzymurza Piotra Biegańskiego. Pomnik został odsłonięty 4 marca 2021 w 121. rocznicę urodzin Jana Zachwatowicza. Odsłonięcia pomnika dokonali Rafał Trzaskowski, prezydent miasta stołecznego Warszawy, Ewa Malinowska-Grupińska, przewodnicząca Rady Miasta oraz Krystyna Zachwatowicz-Wajda, córka profesora.

Autorem pomnika jest krakowski rzeźbiarz Karol Badyna. Odlany z brązu pomnik w formie posągu przedstawia prof. Jana Zachwatowicza zwróconego w kierunku Zamku Królewskiego, w którego odbudowę konserwator włożył najwięcej pracy i starań. Przedstawiony w formie figury – Zachwatowicz lewą rękę ma schowaną w kieszeni i ukazany jest w trakcie spaceru po Starym Mieście. U podstawy pomnika znajduje się tablica o treści "1900–1983 JAN ZACHWATOWICZ ARCHITEKT ODBUDOWANEJ WARSZAWY".

środa, 16 lutego 2022

Pomnik Tarasa Szewczenki

 

Pomnik Tarasa Szewczenki – pomnik znajdujący się na skwerze imienia poety u zbiegu ulic Goworka, Chocimskiej i Spacerowej na warszawskim Mokotowie.

Pomnik przedstawiający młodego Tarasa Szewczenkę upamiętnia jego pobyt w Warszawie w 1830. Młodzieniec ma szlachetne rysy i bujną czuprynę. Jest ubrany w surdut, trzyma pod pachą szkicownik a w ręku lichtarz ze świeczką. Cokół przypomina pień spiłowanego dębu. Monument powstał z inicjatywy ambasadora Ukrainy w Polsce, Dmytra Pawłyczki. Na cokole pomnika znajduje się fragment wiersza Szewczenki Do Polaków. Pomnik został odsłonięty 13 marca 2002. 

Autorem rzeźby jest Anatolij Kuszcz, natomiast cokół jest dziełem Baltazara Brukalskiego. Odlew wykonano w Kijowie; sfinansowała go Rada Miejska Kijowa.

środa, 21 kwietnia 2021

Pomnik Syreny na Powiślu

 

Pomnik autorstwa Ludwiki Nitschowej powstał z inicjatywy prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego.

Pierwotna koncepcja monumentalnego monumentu wykonanego z zielonego szkła, o wysokości ok. 20 metrów, przedstawiającego postać Syreny ustawioną na filarze pośrodku Wisły, okazała się zbyt kosztowna i trudna technicznie w realizacji. Ostatecznie zdecydowano się na ustawienie nad brzegiem rzeki tradycyjnego monumentu.

Dla prac nad rzeźbą Syreny Starzyński udostępnił rzeźbiarce halę nieczynnej kotłowni na terenie Zespołu Stacji Filtrów przy ul. Koszykowej 81. Dyrekcja Stacji Filtrów przydzieliła jej także do pomocy dwóch pracowników fizycznych. Praca nad rzeźbą trwała kilka miesięcy, prawdopodobnie od jesieni 1936 lub początku 1937. Do opracowania głowy i korpusu Syreny Nitschowej pozowała studentka etnografii Uniwersytetu Warszawskiego Krystyna Krahelska. Była to kuzynka Wandy Krahelskiej-Filipowicz, przyjaciółki rzeźbiarki. Nitschowa opisała Krahelską jako „wysoką, świetnie zbudowaną, mocną dziewczynę o słowiańskim, a raczej polskim typie urody”. Przyjęła ona propozycję rzeźbiarki, ale nie rozgłaszała tego faktu wśród znajomych. Pozowała jej w pozycji klęczącej, trzymając w prawej ręce miecz. Twarz Syreny nie jest jednak jej twarzą, a rzeźbę zaczęto kojarzyć z Krahelską po wojnie, kiedy Nitschowa w jednym z wywiadów ujawniła jej nazwisko.

Model rzeźby został zaprezentowany po raz pierwszy podczas I Ogólnopolskiego Salonu Rzeźby w stołecznym Instytucie Propagandy Sztuki w maju 1937. Była to największa praca ze 155 przyjętych do Salonu.

Wysoka na 2,75 m rzeźba została odlana z brązu w 1938 w warszawskim zakładzie Braci Łopieńskich przy ul. Hożej 55. Z powodu wielkości rzeźby odlewano ją w częściach, które po wygładzeniu i wycyzelowaniu zmontowano przy pomocy śrub, a na końcu wykonano patynowanie.

Monument Syreny planowano ustawić przy ul. Wybrzeże Kościuszkowskie u wylotu ul. Tamka, równolegle do nurtu Wisły. Miejsce wybrał Stefan Starzyński z doradcami oraz Ludwika Nitschowa. Ta lokalizacja miała podkreślać jej związek z rzeką utrwalony w legendzie o symbolu stolicy. Była również zgodna z hasłem Stefan Starzyńskiego „frontem do Wisły”. Miasto pokryło koszty budowy monumentu.

Pomnik został ustawiony nad Wisłą na początku kwietnia 1939. Nie było oficjalnej uroczystości odsłonięcia, a prasa warszawska zamieściła tylko krótkie wzmianki o nowym monumencie i jego zdjęcia. Do wybuchu II wojny światowej nie zrealizowano także wszystkich elementów jego otoczenia, m.in. rzeźb mew zrywających się do lotu, które miały być umieszczone przy krawędzi basenu. Ich modele i odlewy zostały zniszczone w czasie wojny. Planowano również budowę tarasu widokowego na dolnym bulwarze, aby Syrena mogła być oglądana od strony rzeki.

Rzeźba przedstawia postać Syreny z uniesionym mieczem i tarczą. Wzrok ma skierowany na północ, a jej mocny kobiecy korpus osłania trzymana w lewej ręce okrągła, lekko wypukła tarcza. Na tarczy znajduje się wizerunek orła w koronie, wokół którego biegnie napis „Warszawa”. Syrena ma w tle rzekę i drzewa na praskim brzegu[17]. Autorem cokołu składającego się z trzech bloków piaskowca umieszczonych w basenie był Stanisław Pomian-Połujan.

Monument miał upamiętniać herb Warszawy i przyczynić się do podniesienia estetyki bulwarów wiślanych.

Podczas okupacji niemieckiej żaden z dwóch warszawskich pomników Syreny nie znalazł się na liście monumentów przeznaczonych do rozbiórki. Nie zostały one również zniszczone po upadku powstania warszawskiego. Prawdopodobnie stało się tak, gdyż obydwa znajdowały się nad Wisłą, która od września 1944 stanowiła linię frontu. Pomnik został jednak uszkodzony. W 1949 pracownia Braci Łopieńskich, bez zdejmowania rzeźby z cokołu, załatała 35 drobnych przestrzelin Syreny.

W 1966 monument był remontowany, uruchomiono także fontannę z basenem.

poniedziałek, 19 kwietnia 2021

Ławeczka Jana Karskiego w Warszawie

 

Jedna z serii sześciu ławeczek-pomników Jana Karskiego znajdująca się na warszawskim Muranowie, na skwerze przy Muzeum Historii Żydów Polskich, w pobliżu pierwszego pomnika Bohaterów Getta.

Pomnik został zaprojektowany przez Karola Badynę. Upamiętnia Jana Karskiego, kuriera władz Polskiego Państwa Podziemnego, który jako jeden z pierwszych poinformował świat o zagładzie Żydów w okupowanej Polsce.

Na poręczy ławeczki znajduje się egzemplarz książki Karskiego, Story of a Secret State (pol. Tajne Państwo).

Jest to trzecia ławeczka pomnikowa upamiętniająca Jana Karskiego w Polsce (po Łodzi i Kielcach) oraz szósta na świecie (po Waszyngtonie, Nowym Jorku i Tel Awiwie).

Warszawskie upamiętnienie to pierwsza ławeczka Karskiego wyposażona w aparaturę do odtwarzania dźwięku – po naciśnięciu przycisku znajdującego się w fotelu rzeźby można wysłuchać jego wspomnień o latach przedwojennych oraz jego późniejszej pracy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.

Pomnik został odsłonięty 11 czerwca 2013 na skwerze przy Muzeum Historii Żydów Polskich, w pobliżu pierwszego pomnika Bohaterów Getta. Inicjatorem powstania monumentu było Muzeum Historii Polski. Prace sfinansowało miasto stołeczne Warszawa.

Pomnik Żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego

 

Monument znajdujący się przy ul. gen. Andersa w Warszawie.

Konkurs na projekt pomnika rozpisano w 1959 roku, lecz nie wyłoniono zwycięzcy i nie przyznano pierwszej nagrody. Marszałek Marian Spychalski zlecił wykonanie pomnika Xaweremu Dunikowskiemu.

W latach 1962–1963 Dunikowski opracował projekt pomnika, który został zrealizowany przy współpracy Józefa Galicy, Józefa Potępy, Jerzego Beresia oraz, odpowiedzialnego za cokół i otoczenie pomnika, Leona Marka Suzina. Dzieło Dunikowskiego pozostało niedopracowane z powodu postępującej choroby artysty. Było to jego ostatnie dzieło przed śmiercią w 1964 roku.

Odsłonięcie pomnika miało miejsce 12 października 1963 roku w 20. rocznicę bitwy pod Lenino. Rzeźba o wysokości 8 metrów wykonana w szarym granicie przedstawia żołnierza LWP w mundurze i hełmie na głowie, z pistoletem maszynowym na piersi. Na cokole pomnika znalazł się napis: 1943 – Lenino, Warszawa, Kołobrzeg, Berlin – 1945 opisujący szlak bojowy żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego.

Monument upamiętnia poległych żołnierzy 1 Armii. Został ufundowany przez Ludowe Wojsko Polskie.

Pomnik Lecha Kaczyńskiego na placu marsz. Józefa Piłsudskiego


Pomnik wzniesiony w listopadzie 2018 na placu marsz. Józefa Piłsudskiego, przed gmachem Dowództwa Garnizonu Warszawa, zaprojektowany przez rzeźbiarzy Stanisława Szwechowicza i Jana Raniszewskiego, upamiętniający prezydenta Lecha Kaczyńskiego, odsłonięty 10 listopada 2018 roku.

W kwietniu 2017 w budynku Wyścigów Konnych na Służewcu zaprezentowano makietę pomnika wyłonionego przez jury pod przewodnictwem Tomasza Żukowskiego.

W październiku 2017 minister infrastruktury i budownictwa Andrzej Adamczyk wydał decyzję o wyjęciu placu marsz. Józefa Piłsudskiego i przylegających do niego dwóch działek przed Hotelem Europejskim i przed gmachem Dowództwa Garnizonu Warszawa spod kurateli miasta i przekazaniu ich do dyspozycji wojewody mazowieckiego Zdzisława Sipiery. W styczniu 2018 szef Komitetu Stałego Rady Ministrów Jacek Sasin poinformował o planach powstania pomnika Lecha Kaczyńskiego na placu marsz. Józefa Piłsudskiego i jego przewidywanej formie. Pomnik będzie stanowiła 3,5-metrowa figura prezydenta Lecha Kaczyńskiego usytuowana na 3,5-metrowym cokole. Autorami projektu pomnika są Stanisław Szwechowicz i Jan Raniszewski, którzy pierwotnie projektowali pomnik z myślą o jego lokalizacji przy ul. gen. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza i zmuszeni byli do poprawienia projektu. Pomnik ma zostać także połączony czerwonym granitowym chodnikiem z Pomnikiem Ofiar Tragedii Smoleńskiej 2010 roku na placu marsz. Józefa Piłsudskiego. Polityk Prawa i Sprawiedliwości Marek Suski zinterpretował czerwony chodnik stwierdzając, iż będzie to taka trochę sugestia, że pan prezydent, idąc po tym czerwonym dywanie, wchodzi na schody, które z jednej strony odczytywane są jako schody do samolotu, z drugiej strony jako schody do nieba. Symbol tego zmierzania do gwiazd, do nieba, gdzieś tam w zaświaty.

W marcu 2018 wojewoda mazowiecki Zdzisław Sipiera wydał zgodę na budowę pomnika, a 10 kwietnia 2018 w 8. rocznicę katastrofy polskiego Tu-154M w Smoleńsku odbyło się uroczyste wmurowanie kamienia węgielnego pod pomnik. Monument został ustawiony na miejscu przeznaczenia 7 listopada 2018. Na pomniku znajduje się napis: „LECH KACZYŃSKI PREZYDENT RP, PREZYDENT WARSZAWY”.

Przed odsłonięciem pomnika sąd nakazał prokuraturze wojskowej wszczęcie śledztwa w sprawie domniemanego naruszenia uprawnień przez ministra spraw wewnętrznych i administracji Mariusza Błaszczaka i wojewodę mazowieckiego Zdzisława Sipierę, którzy powołując się na względy bezpieczeństwa państwa w 2017 wyjęli plac Piłsudskiego w Warszawie spod jurysdykcji miasta stołecznego Warszawy, m.in. w celu wzniesienia na nim pomnika Lecha Kaczyńskiego.

Uroczyste odsłonięcie pomnika nastąpiło wieczorem 10 listopada 2018, w wigilię 100-lecia Odzyskania Niepodległości. Dokonali go: prezydent Andrzej Duda, brat Jarosław Kaczyński oraz córka Marta Kaczyńska. Pomnik poświęcił kard. Kazimierz Nycz. Wcześniej w bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie odbyła się msza św. w intencji ofiar katastrofy smoleńskiej. Następnie z archikatedry wyruszył Marsz Pamięci na pl. Piłsudskiego. W uroczystościach udział wzięli: marszałek sejmu Marek Kuchciński, marszałek senatu Stanisław Karczewski, prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki, przewodniczący Związku Zawodowego Solidarność Piotr Duda, wicemarszałkowie Sejmu: Beata Mazurek oraz Ryszard Terlecki, ministrowie, parlamentarzyści, przedstawiciele duchowieństwa, Wojska Polskiego i instytucji państwowych, mieszkańcy stolicy. Okolicznościowe przemówienia wygłosili brat prezydenta Lecha Kaczyńskiego Jarosław Kaczyński i prezydent Andrzej Duda.

Pomnik Bitwy o Monte Cassino


Pomnik w Warszawie w dzielnicy Śródmieście, zlokalizowany na skwerze pomiędzy ul. gen. Andersa a bramą Ogrodu Krasińskich na osi wejścia do Państwowego Muzeum Archeologicznego w warszawskim Arsenale.

W grudniu 1994 Społeczny Komitet Budowy Pomnika Bitwy o Monte Cassino w Warszawie otrzymał lokalizację pomnika w jego obecnym miejscu. W czerwcu 1995 Stowarzyszenie Architektów Polskich ogłosiło konkurs na pomnik upamiętniający bitwę o Monte Cassino. Pomnik sfinansowano ze składek weteranów 2 korpusu i dotacji licznych instytucji.

Monument został odsłonięty został 30 maja 1999 na skwerze przy Ogrodzie Krasińskich przez Irenę Anders w asyście Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego, w ramach obchodów 55 rocznicy bitwy. W czasie ceremonii Prezydenta RP reprezentował p.o. Szefa Kancelarii Prezydenta RP Ryszard Kalisz.

Projekt pomnika wykonali: rzeźbiarz Kazimierz Gustaw Zemła i architekt Wojciech Zabłocki. Wykonany jest z żelbetu pokrytego białym marmurem Bianco Carrara, a masa jego wyniosła 220 ton. Aby ustabilizować grunt pod 70-tonową kolumnę stanowiącą najwyższy element kompozycji, wbito w ziemię sześciometrowe pale.

Pomnik przedstawia bezgłową Nike ze śladami walki i okaleczenia wyłaniającą się ze strzaskanej, przewiązanej szarfą kolumny. W podstawie pomnika widać wzgórze przykryte całunem, postać Matki Boskiej i porozrzucane hełmy. Na dwumetrowym cokole, na którym widnieje Krzyż Monte Cassino, umieszczono też pod całunem urnę z prochami bohaterów. Oprócz tego na cokole wyrzeźbiono godła pięciu polskich jednostek, które brały udział w bitwie.